Σαν το σκυλί στο Μαγκανάρη
Ιωνας, 2 Μαρτίου 2018
Μία φράση–ή και μύθος–γνωστή ευρέως στους κατοίκους των Ριζών, ιδίως στο χωριό Μάλτσιανη, χρησιμοποιείται για να περιγράψει περιπτώσεις ανθρώπων βασανισμένων και ταλαιπωρημένων.
Μύθος;
Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των γηραιότερων χωριανών σχετικά με τον μύθο της φράσης «σαν το σκυλί στο Μαγκανάρη», κανείς δεν γνωρίζει πότε ακριβώς διαδραματίστηκε το γεγονός. Ωστόσο, οι παλαιότεροι έλεγαν πως η ιστορία προέρχεται από εποχές πριν την κυριαρχία των Φράγκων.
Στο χωριό Τσερκοβίτσα γινόταν γλέντι. Το σκυλί έτρωγε απομεινάρια από το σφάξιμο των ζώων που προορίζονταν για το τραπέζι των καλεσμένων. Τότε, ακούστηκαν ντουφεκιές από το χωριό Μάλτσιανη· το σκυλί θεώρησε πως και εκεί γινόταν γιορτή και έτρεξε να ανέβει προς τα πάνω.
Η διαδρομή προς τη Μάλτσιανη είναι δύσκολη και ανηφορική. Όταν έφτασε κοντά στο Μαγκανάρη, στην Τσερκοβίτσα είχαν ήδη αρχίσει να ψήνουν τα κρέατα. Το σκυλί πήρε μυρωδιά από τα ψητά και αποφάσισε να επιστρέψει πίσω κατηφορίζοντας.
Καθώς πλησίαζε ξανά στην Τσερκοβίτσα, ακούστηκαν πάλι ντουφεκιές από τη Μάλτσιανη. Το σκυλί, μετανιωμένο, άρχισε να ανεβαίνει και πάλι προς το Μαγκανάρη, λαχανιασμένο και κουρασμένο από την απότομη ανηφόρα. Όταν έφτασε ξανά εκεί, ακούστηκαν ντουφεκιές από το άλλο γλέντι.
Έτσι, το σκυλί συνέχισε να πηγαινοέρχεται ανάμεσα στις δύο γιορτές, χωρίς τελικά να προλάβει να γευτεί ή να απολαύσει τίποτα από καμία.
Έτσι έμεινε η φράση: «Σαν το σκυλί στο Μαγκανάρη».
Τοπωνύμιο: Μαγκανάρη
Κατά το παρελθόν, στο σημείο που λέγεται Μαγκανάρη υπήρχε οικισμός. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι κάτοικοι αυτού του οικισμού πιθανολογείται ότι μεταφέρθηκαν στη σημερινή θέση του χωριού Μάλτσιανη περίπου στις αρχές ή τα μέσα του 1800. Ακόμη και σήμερα διακρίνονται τα ερείπια του παλιού οικισμού.
Αν το κοιτάξει κανείς από τον Θεολόγο, φαίνεται σαν απότομη ανηφόρα που ξεκινάει από το ποτάμι και οδηγεί προς τη Μάλτσιανη. Από μακριά μοιάζει σαν κάθισμα: ο παλιός οικισμός ξεκινά από το σημείο της «ορθής γωνίας» και απλώνεται προς την πλάτη του καθίσματος.
Το έδαφος είναι κοκκινωπό, με θαμνώδη βλάστηση, πλούσιο σε χαμοσφάκη ή φασκόμηλο, ασφάκες, βελανιδιές, συκιές και γκορτσιές.
Η προέλευση του ονόματος «Μαγκανάρη»
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, υπάρχουν δύο εκδοχές για την ονομασία:
Η πρώτη εκδοχή αναφέρει ότι στον οικισμό υπήρχε εργαστήριο που κατασκεύαζε μάγγανα – εξαρτήματα για παραδοσιακούς αργαλειούς. Το μάγγανο είναι εργαλείο του αργαλειού, όπου τύλιγαν το ράμμα σε μασούρια για να φτιάξουν υφαντά.
(Μασούρι: Ξύλο λεπτό, μήκους 40-50 εκατοστών, όπου τύλιγαν το νήμα που περνούσε μέσα στο στημόνι.)
Η δεύτερη εκδοχή, σύμφωνα με τις αφηγήσεις των χωριανών, λέει ότι στο Μαγκανάρη ζούσε κάποιος που ασχολούνταν με μάγια. Βοηθούσε γυναίκες που δεν μπορούσαν να τεκνοποιήσουν, δίνοντάς τους βότανα σε συνδυασμό με τελετουργικά. Οι "μαγγανείες" του γίνονταν επί πληρωμή, και τον επισκέπτονταν άνθρωποι από διάφορες περιοχές της Ηπείρου. Η λέξη maga στα ιταλικά σημαίνει "μάγισσα" ή "φαρμακεύτρα" — από εκεί θεωρείται ότι προήλθε η ονομασία "Μαγκανάρη".Εξετάζοντας τις δύο εκδοχές, είναι πιθανό το τοπωνύμιο να σχετίζεται και με τις δύο, με κάθε μία να έχει καταγραφεί σε διαφορετική χρονική περίοδο ή να αντιστοιχεί σε διαφορετική πτυχή του τοπικού θρύλου.
