Τριάντα πέντε χρόνια έχουν περάσει από την κατάρρευση του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα και την «απελευθέρωση» της Αλβανίας από το σιδερένιο πέπλο της απομόνωσης. Τριάντα πέντε χρόνια, και όμως η κατάσταση για την ελληνική μειονότητα όχι μόνο δεν βελτιώθηκε, αλλά επιδεινώθηκε δραματικά σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα χειρότερα και από την κομμουνιστική εποχή. Σήμερα, ενόψει των εκλογών, η ελπίδα για μια ουσιαστική αλλαγή μοιάζει περισσότερο με ψευδαίσθηση.
Ο ύπουλος αφελληνισμός και η υφαρπαγή της γης
Η πολιτική της αλβανικής κεντρικής εξουσίας τα τελευταία χρόνια μπορεί να συνοψιστεί σε δύο βασικούς άξονες: την εθνοτική αλλοίωση και την υφαρπαγή της ελληνικής περιουσίας. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν οι πρώτοι Βορειοηπειρώτες ξεκίνησαν να επιστρέφουν ή να διεκδικούν δικαιώματα, το επίσημο κράτος κινήθηκε με μεθοδικότητα.
Η αποσταθεροποίηση του 1997 αποτέλεσε ιστορικό σημείο καμπής: στο γενικό χάος, οι μειονοτικές περιοχές λεηλατήθηκαν, οικογένειες εκδιώχθηκαν και η αίσθηση ανασφάλειας ρίζωσε βαθιά.
Οι μεθοδεύσεις δεν σταμάτησαν εκεί. Τα τελευταία 20 χρόνια, ιδιαίτερα στα παραθαλάσσια μέτωπα της Χιμάρας, των Αγίων Σαράντα και μέχρι τα Εξαμίλια, ο πληθυσμός αλλοιώθηκε μεθοδικά. Φανατικοί έποικοι μεταφέρθηκαν από το εσωτερικό της Αλβανίας, ενισχυμένοι από θρησκευτικό φανατισμό ή αντικίνητρα κατοικίας και γης. Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν άρχισε η οργανωμένη «περιφρούρηση» με την κυριολεκτική έννοια ελληνικών κτημάτων. Με την ευλογία, αν όχι την εντολή, του κράτους, εκτάσεις καταλήφθηκαν, χτίστηκαν, νομιμοποιήθηκαν. Η Βόρειος Ήπειρος άλλαξε όψη και ψυχή.
Οι εκπρόσωποι της μειονότητας και η σιωπή τους
Την ίδια ώρα, οι εκπρόσωποι της μειονότητας είτε αποδείχθηκαν ανεπαρκείς είτε συνθηκολόγησαν για προσωπικά οφέλη. Σε πολιτικό επίπεδο, η συμμετοχή Ελλήνων στις αλβανικές εκλογές κατέληξε συχνά σε διακοσμητικό ρόλο, χωρίς θεσμική δύναμη, χωρίς ηχηρή φωνή. Ελάχιστες ήταν οι περιπτώσεις εκείνες όπου καταγράφηκε σοβαρή πολιτική αντίσταση ή στρατηγική ανάδειξης των μειονοτικών ζητημάτων στα διεθνή φόρα. Ορισμένοι, μάλιστα, αντί να αντισταθούν, έγιναν συνεργοί στη σιωπή.
Η διεθνής κοινότητα και η αδιαφορία της Ελλάδας
Ίσως το πιο οδυνηρό στοιχείο αυτής της κατάστασης να είναι η αδιαφορία της διεθνούς κοινότητας και, δυστυχώς, της ίδιας της Ελλάδας. Το ζήτημα της ελληνικής μειονότητας στη Βόρειο Ήπειρο έχει πάψει να αποτελεί μέρος της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Οι πιέσεις που θα μπορούσαν να ασκηθούν μέσω της Ε.Ε., του Συμβουλίου της Ευρώπης ή διμερών συμφωνιών παραμένουν ανενεργές. Η ένταξη της Αλβανίας στην ευρωπαϊκή προοπτική δεν συνοδεύτηκε από την παραμικρή εγγύηση προστασίας της ελληνικής ταυτότητας στη Χιμάρα, στους Αγίους Σαράντα, στη Δρόπολη και αλλού.
Η γη του Βούρκου και η επόμενη φάση
Καθώς το παραλιακό μέτωπο έχει πλέον αλλάξει οριστικά χαρακτήρα, σειρά παίρνουν τα ηπειρωτικά χωριά η καρδιά της μειονότητας. Η περιοχή του Βούρκου, πλούσια σε ιστορία και μνήμες, αντιμετωπίζει τη νέα απειλή: η γη διατίθεται, τα χωριά ερημώνουν, και η ελληνική παρουσία σβήνει, όχι πια με τη βία, αλλά με το πέρασμα του χρόνου, την αδιαφορία, και την πολιτική εγκατάλειψη.
Το εκλογικό θέατρο και τα πραγματικά διλήμματα
Μπροστά στις επικείμενες εκλογές, το ερώτημα ποιος θα εκλεγεί ο Ράμα ή ο Μπερίσα είναι, δυστυχώς, άνευ ουσίας. Η πολιτική προς τη μειονότητα δεν πρόκειται να αλλάξει, γιατί δεν αποτελεί αντικείμενο διαλόγου ούτε έχει κομματικό κόστος για κανέναν. Η ελληνική μειονότητα δεν αριθμεί πλέον αρκετούς ψήφους ώστε να επηρεάσει αποφασιστικά τα αποτελέσματα. Και όταν στους Αγίους Σαράντα οι αλβανικής καταγωγής ψηφοφόροι είναι τρεις φορές περισσότεροι από τους Έλληνες, ποια εκπροσώπηση και ποια αλλαγή να περιμένει κανείς;
Η μόνη διέξοδος: αλλαγή πλεύσης και εγρήγορση
Το μόνο που μπορεί να αναστρέψει την πορεία του αργού θανάτου της ελληνικής παρουσίας στη Βόρειο Ήπειρο είναι μια ριζική αναθεώρηση:
– Των αποδήμων, που πρέπει να σταθούν αρωγοί στους εναπομείναντες κατοίκους.
– Της ελληνικής πολιτείας, που πρέπει επιτέλους να εντάξει το Βορειοηπειρωτικό στην ατζέντα της εξωτερικής πολιτικής, διεκδικώντας, προειδοποιώντας, θέτοντας όρους.
– Της διεθνούς κοινότητας, που πρέπει να σταματήσει να θεωρεί την Ελλάδα απλώς πύλη της σταθερότητας χωρίς ανταλλάγματα.
Και γιατί όχι την επαναφορά του αιτήματος της αυτοδιάθεσης, ως νόμιμου, ιστορικού και δημοκρατικού δικαιώματος.
Διαφορετικά, ο αφανισμός θα συνεχιστεί. Ήσυχα, καθημερινά, αργά και αναπόφευκτα. Όπως σβήνει μια φλόγα όταν την αφήσεις χωρίς προστασία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υβριστικά σχόλια θα διαγραφούνε.