Ξεχασμένοι οικισμοί

 

Ξεχασμένοι  οικισμοί 

Ιωνας

22 Μαΐου 2017

Η γνωριμία με τους ξεχασμένους οικισμούς που περιβάλλουν το χωριό μας, μας φέρνει πιο κοντά στους προγόνους μας και μας βοηθά να οριοθετήσουμε κατά κάποιο τρόπο την ευρύτερη περιοχή από την οποία, κατά τους παλιούς, έλκουμε την καταγωγή μας.

Η ονομασίες των οικισμών αυτών, αποτελούν υποστηρίγματα μιας τοπικής μα και γενικότερα της εθνικής μας μνήμης.

Η ονοματοθεσία των οικισμών αποτελεί μια διαδικασία παράλληλη και επιφορτισμένη με τη μελέτη του παρελθόντος και τη συντήρηση της ιστορικής μνήμης αλλά και την καταγραφή αυτής, προς τιμήν των προγόνων μας.
Οι οικισμοί δεν αποτελούνται μόνο τα υλικά κατασκευής τους όπως πέτρες, ξύλα, κλπ, αλλά έχουν την δική τους ιστορία.

Μέσα τους φέρουν φωνές από προηγούμενες γενιές.
Παλιούς οικισμούς στην Μάλτσιανη συναντούμε στο Μαγκανάρη, Βουρλάτες, και πιθανών ο ποίο παλιός οικισμός να ήταν στην Πλασιά.

Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των χωριανών ο ποίο παλιός ήταν στους Βουρλάτες.

Πιθανών μαζί με το Μαγκανάρη να ήταν οι τελευταίοι οικισμοί, πριν το σημείο που βρίσκεται το χωριό σήμερα ακριβές στοιχεία δεν υπάρχουν.

Ο μύθος λέει ότι στο μέρος που βρίσκεται το χωριό υπήρχε μικρή λίμνη, μετά από μεγάλο σεισμό που έγινε, αποκολλήθηκε κομμάτι του βουνού και την κάλυψε.
Όπως παρατηρούμε στο πάνω μέρος του χωριού από την Πλακάλο/η μέχρι το Κοκκινόχωμα διακρίνεται καθαρά ότι έχει γίνει καθίζηση.
Η τοποθεσία που βρίσκεται το χωριό μοιάζει σαν να χτίστηκε πάνω στην λάσπη που βγήκε από την λίμνη.

Το παραπάνω μύθο έχει καταγράψει ο Δροβιανίτης λόγιος 

Α. Πετρίδης 1866 στο βιβλίο του Περί Δωδώνης σελ.87-88
Ένας άλλος μύθος που είναι ιδιαίτερα γνωστός στους κατοίκους του χωριού είναι ο μύθος της Πλασιάς.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες το νερό που τροφοδοτούσε το αρχαίο κάστρο Ελίκρανον (Αελιά) ότι ερχόταν από της πηγές της Πλασιάς, με κεραμικές σωλήνες, περνούσε από το Ζιμόρι στην Φτέρη κατέβαινε στο Σέλωμα και κατέληγε στο αρχαίο κάστρο Ελίκρανον.
Σύμφωνα με τον Α. Πετρίδης στην Ακρόπολη των Μολοσσών.

Μαρτυρίες οι καταγραφές για την Πλασιά δεν υπάρχουν όμως είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι συναντούμε ερείπια οικιών πολύ παλαιότερα από τους Βουρλάτες.

Όταν επισκεφτεί κάποιος την περιοχή εύκολα αντιλαμβάνεται τα ερείπια του παλιού οικισμού.
Στον παλιό οικισμό Βουρλάτες ερείπια υπάρχουν σε πολλά σημεία, στην Πλακάλο, Καραμήτσου, στην Γράβα, στο Κατουριάρη στου Φώτου, που σύμφωνα με της αφηγήσεις των παλιών μέχρι το 1850 κατοικούσαν ακόμη οικογένειες, μάλιστα αναφέρουν ότι η οικογένεια Πλακάλη και Καραμήτσου έφυγαν από τους Βουρλάτες και μετανάστευσαν στην Αμερική.

Εκείνη την περίοδο μετανάστευσαν πολλοί Ηπειρώτες και χωριανοί στην Αμερική, σύμφωνα με τα αρχεία μετανάστευσης που βρίσκομαι στην βιβλιογραφία και σε διάφορες ηλεκτρονικές πύλες.
Τα τοπωνύμια που συναντούμε στους Βουρλάτες, μαρτυρούν το όνομα του ιδιοκτήτη, κάθε χωράφι έχει το όνομα του, Μιχάλη Φώτου, Πλακάλη, Καραμήτσου, Αντωνάτων, Παπουτσιάτων, Παπαδάτων, Καραγιαννέϊκα κ.α.
Όπως επίσης συναντούμε και τοπωνύμια Καριές, Κατουριάρη, Βηρρός που πήραν και την ονομασία τους από την χρήση, όπως
— Καριές – από το δέντρο Καριά – καρυδιά
— Κατουριάρη – από την πηγή που υπάρχει ακόμη σήμερα η οποία έχει πολύ λίγο νερό.
— Βηρρός – από το Βηρρό που υπήρχε που συλλέγουν το νερό για το πότισμα των χωραφιών.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι συναντούμε ονόματα χωραφιών η τοπωνύμιων όπως, Νίκα, Καραγιάννη, Πλακάλη, Καραμήτσου,κ.α.
Τουλάχιστον από όσα γνωρίζουμε από την παράδοση μας, και την υπάρχουσα βιβλιογραφία για τα τοπωνύμια ότι, παίρνανε το όνομα από τον ιδιοκτήτη, πράγμα που σημαίνει ότι στο χωριό σήμερα δεν υπάρχει κανένα από τα προαναφερθέντα ονόματα, γεγονός που έχει ιδιαίτερη αξία για περαιτέρω μελέτη για την ιστορία του χωριού.
Στους Βουρλάτες υπάρχει επίσης η εκκλησία του Αγίου Νικολάου δε γνωρίζουμε πότε φτιάχτηκε, καθώς δίπλα από την εκκλησία υπάρχει αρχαίο ιερό, τα τοίχοι διακρίνονται καθαρά ακόμη σήμερα και βρίσκονται μέσα στο προαύλιο χώρο της εκκλησίας.

Ο επόμενος παλιός οικισμός πιθανολογείται το Μαγκανάρη που απλώνεται στης παρυφές του λόφου Σκόλι τα ερείπια του οποίου διασώζονται ακόμη σήμερα, ξεκινούν από τα χωράφια και καταλήγουν σχεδόν στην μέση του λόφου.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι, κάποιες συκιές μαζί με τα ερείπια μαρτυρούν τον παλιό οικισμό ακόμη σήμερα.
Οι αφηγήσεις των χωριανών για το Μαγκανάρη αναφέρουν ότι κατοικούσαν κάποιοι μέχρι τα μέσα του 1800 όπως και στους Βουρλάτες.
Σε ότι αφορά το παλιό οικισμό στο Σέλωμα δεν υπάρχουν περισσότερες λεπτομέρειες πέραν των ερειπίων που συναντούμε, πιθανών αν πάρουμε σα δεδομένο ότι είναι δίπλα από το κάστρο του Αελιά (Ελίκρανον), να υπήρχαν πολύ παλαιότερα οικογένειες που ζούσαν εκεί.

Αν κρίνουμε το γεγονός ότι τα παλαιότερα χρόνια η ζωή των ανθρώπων ήταν νομαδική (ο όρος Νομάδες προέρχεται από την ελληνική λέξη νέμω αναφέρεται στην βοσκή)δηλαδή ποιμενικοί, που σημαίνει ότι ζούσαν σε σημεία που είχαν τις καλλιέργειες, που βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις.
Στο διάβα των αιώνων η εξέλιξη των κοινωνιών έφερε την ανάγκη δημιουργίας αστικών κέντρων η χωριών, έτσι οι παλιοί οικισμοί που ήταν διάσπαρτοι μετακόμισαν στο σημείο που βρίσκεται σήμερα χτισμένο το χωριό.
Θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι, πιθανών να μεταφέρθηκαν στην σημερινή τοποθεσία που βρίσκεται το χωριό Μάλτσιανη όπως αφηγούνται οι παλαιότεροι χωριανοί, κρίνοντας ότι υπήρχαν ακόμη οικογένειες στο Μαγκανάρη και τους Βουρλάτες έως τότε.
Όλα όσα γνωρίζουμε από της αφηγήσεις γηραιότερων έχει ιδιαίτερη αξία να καταφέρουμε να τα καταγράψουμε, με την ελπίδα να ασχοληθούν οι ιστορικοί και λαογράφοι στο μέλλον.