Τοπωνύμια, μέρος της παράδοσης μας.

 

Τοπωνύμια, μέρος της παράδοσης μας.

Πρίσκος

22 Μαρτίου 2017

Η  λέξη  τοπωνύμιο  είναι  σύνθετη  από  τα  ουσιαστικά  τόπος  +  όνομα.  Τοπωνύμια  είναι  τα  ονόματα που  έδωσαν  οι άνθρωποι  στους  διάφορους  τόπους  για  να  τους  ξεχωρίζουν.   Σύμφωνα  με  τούς  γλωσσολόγους, τα  τοπωνύμια  αποτελούν  γλωσσικό  υλικό, όπως  οι επιγραφές,  όμως  είναι   «επιγραφαί,  γεγλυμμέναι  επί του  εδάφους». 

Η  τυποποίηση  των τοπωνύμιων είναι, το περιβάλλον μας και ο αέρας  που  αναπνέουμε.
Ονομάσθηκαν  επίσης  και φωνές  των  προγόνων  που  μας  άφησαν  φεύγοντας,  για  να  επικοινωνούμε με αυτούς.
Κατά  τον  ορισμό  του  καθηγητή  Στίλπωνα  Κυριακίδη,  όταν  λέμε  τοπωνύμια  εννοούμε, όχι  μόνο  τις  ονομασίες  των  πόλεων,  των  χωριών  και  των  συνοικισμών,  αλλά  γενικά  όλα  τα ονόματα  με  τα  οποία  ο  λαός  ονομάζει  κάθε  πτυχή,  κάθε  κομμάτι  του  πατρίου  εδάφους,  κάμπους, βουνά,  πλαγιές,  ποταμούς  κτλ.  Όπως  δίνουμε  ένα  όνομα  στο  κάθε  πρόσωπο  για  να  το  ξεχωρίζουμε από τ΄  άλλα, έτσι  και σε  κάθε τόπο,  για  τον  ίδιο  λόγο, δίνουν οι άνθρωποι  ένα  ξεχωριστό όνομα. 

Με  τα  τοπωνύμια  τοποθετούμε  τον  εαυτό  μας  στο  χώρο  και  γνωρίζουμε  τη  θέση  μας.  Είναι  μέρος της  παράδοσης  ενός  τόπου.  Πολλά  τοπωνύμια    μας  δίνουν  πληροφορίες  περιβάλλοντος  όπως ποιότητα  εδάφους,  ποτάμια,  πηγές,  υψώματα,  βαθουλώματα,  δρόμοι,  καμίνια,  χλωρίδα, πανίδα, καλλιέργειες.  

 Στην προσπάθεια καταγραφείς των τοπωνυμίων του χωριού Μάλτσιανη και πέριξ αυτού, στην πρώτη ενότητα θα  περιγράψω τα γεωγραφικά όρια, σε σχέση με τα διπλανά χωριά, μετά εκείνα που βρίσκονται μέσα στον οικισμό, κατά γειτονιά η μαχαλά, μετά τα αγροτεμάχια, εκκλησίες, πηγές,κλπ.

Στην δεύτερη ενότητα θα κατηγοριοποιήσουμε της περιοχές με γεωγραφικά κριτήρια,

(α) Βόρειο τμήμα  (που τελειώνουν τα όρια των μαχαλάδων)

(β) Ανατολικό τμήμα (Ζιμόρι και Αελιάς) 

 (γ ) Δυτικό τμήμα (Σκόλι και Μαγγανάρι)

 (δ) Νότιο τμήμα ( που τελειώνουν τα όρια του οικισμού).

Στην θέση που βρίσκεται ο οικισμός θα το κατηγοριοποιήσουμε σε γειτονιές:

1- Αντωνάτες, 2- Παππαδάτες,

3- Παπουτσιάτες, 4- Τζοράτες

5- Σταμουλάτες (κέντρο χωριού)

6- Τζανάτες

Θα ξεκινήσουμε την περιγραφή μας, με τα γεωγραφικά όρια του χωριού, ξεκινώντας από Θεολόγο με προορισμό την Μάλτσιανη περνώντας το ποτάμι και όπως συνεχίζει το οδικό δίκτυο, στρίβει ο δρόμος δεξιά προς το χωριό.

Από το δρόμο και πάνω είναι της  Μάλτσιανης, τα χωράφια που βρίσκονται από την κάτω πλευρά ανήκουν στην Τσερκοβίτσα, σε κοντινή απόσταση υπάρχει ο δρόμος που πηγαίνει στο μύλο, σχεδόν παράλληλα με το ποτάμι εκεί το τοπωνύμιο λέγεται Νταμπόρι, φθάνοντας στο μύλο πάνω από το δρόμο ανήκουν στη  Μάλτσιανη.
Προχωρώντας όπως συνεχίζει ο αγροτικός δρόμος και παράλληλα με το ποτάμι, από την πλευρά του δρόμου και δίπλα από το Μύλο, συναντούμε το τοπωνύμιο Μεσσάλα όπου υπάρχει και η ομώνυμη πηγή, εκεί που τελειώνει η Μεσσάλα η πάνω πλευρά λέγετε, Κουρή, σχεδόν κάτω από το μοναστήρι Αγίου Ιωάννου Θεολόγου, μετά είναι η Δάφνη, η Παναγιά όπου υπήρχε παλιά εκκλησία, μετά η περιοχή Κεφαλόβρυσου, στην πλειοψηφία της είναι κήποι που ποτίζονταν από την ομώνυμη πηγή.
Εδώ υπάρχουν και κήποι των κατοίκων της Τσερκοβίτσας, ουσιαστικά τα κτήματα ανήκαν στο μοναστήρι, όταν το 1946 ξεκίνησαν η κρατικοποιήσεις γης από το καθεστώς, κάποια από τα χωράφια παραχωρήθηκαν στους Τσερκοβιανίτες για  καλλιέργεια, έτσι και η ιδιοκτησία των χωραφιών στους Τσερκοβιανίτες σήμερα στο Κεφαλόβρυσο.
Το Κεφαλόβρυσο το χωρίζει ο λάκκος του Σπάρτου με το Φραγκοπήγαδο.

Παράλληλα με το ποτάμι φθάνουμε στο Φραγκοπήγαδο εκεί που ενώνεται το ποτάμι με το Ντεμινόλακκο, μετά το λάκκο είναι η Φυτιά, ανεβαίνοντας το λάκκο από αριστερά είναι ο Αελιάς και ανήκει στην Μάλτσιανη, δεξιά η Σϊτενα που ανήκει στην Γρίαζδανη, το Ζιμόρι μετά παράλληλα με το Ντεμινόλακκο είναι το Προσήλιο πού συνορεύει με τον Αναχείλη στο σημείο που υπήρχε εκκλησία ή μοναστήρι παλιά.
Ο λάκκος της Πλασιάς οριοθετεί τα σύνορα μεταξύ Μάλτσιανης και Γριάζδανης, ανεβαίνοντας προς Πλασιά, Καραγιάννη, Κερασιά και φτάνει στην κορυφογραμμή της Σπάρας, όπως πηγαίνει ο δρόμος από την πάνω πλευρά τα χωράφια ανήκουν στην Μάλτσιανη, μετά τα χωράφια κατεβαίνει ο λάκκος του Σταυρού της Γριάζδανης τελειώνει η Μάλτσιανη.

Κατεβαίνει από την κορυφογραμμή της Σπάρας, Μεσιογούρα, στο Μονοδέντρι, στο μονοπατι που πηγαίνει στο Κρυονέρι και φτάνει μέχρι στο Καθάριο, στην ράχη ευθεία κατεβαίνει στην Καστανιά, όπως πηγαίνει το μονοπάτι για Λεσινιτσα, μετά κατεβαίνει μέχρι το γρέκι στης Γούβες η πάνω πλευρά του δάσους ήταν Μαλτσανήτικη και φθάνει έως το σημείο που κατεβαίνει ο Βαθύλακκος.
Τα όρια είναι που τελειώνουν τα χωράφια, και αρχίζει η πλαγιά στο Καλοχώραφο που είναι της Μάλτσιανης, φθάνοντας στο σημείο που στρίβει ο οδικός δρόμος στο ποτάμι στην Τσερκοβίτσα που αρχίσαμε την περιγραφή…
………….
Η συνέχεια σε επόμενη δημοσίευση.