Η Αλβανία, τρεις δεκαετίες μετά την πτώση του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα, παρουσιάζεται διεθνώς ως μια μεταρρυθμισμένη δημοκρατία που πορεύεται προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην πραγματικότητα όμως, η χώρα αποτελεί παράδειγμα του πώς ένα αυταρχικό καθεστώς μπορεί να αλλάξει ρητορική και σύμβολα, αλλά να παραμείνει ίδιο στον πυρήνα του στους ανθρώπους, στις δομές και στις μεθόδους εξουσίας του. Για την ελληνική μειονότητα, η μετάβαση αυτή δεν έφερε απελευθέρωση έφερε μια νέα μορφή ομηρίας, με βία όχι εμφανή αλλά βαθύτερη τη διάβρωση της ταυτότητας, την υφαρπαγή της περιουσίας και την εξαγορά της σιωπής μέσω μικροσυμφερόντων.
Οι ίδιοι μηχανισμοί, νέα ελίτ
Μετά την πτώση του καθεστώτος Χότζα, αντί να υπάρξει εκκαθάριση, πρώην κομματικά στελέχη, αξιωματούχοι της Σιγκουρίμι και διοικητές της κομμουνιστικής νομενκλατούρας «αναβαπτίστηκαν» σε δημοκράτες και ανέλαβαν θέσεις-κλειδιά. Αυτοί οι άνθρωποι διατήρησαν τον έλεγχο στις μειονοτικές περιοχές, μέσω δικτύων «εκπροσώπων» και δημάρχων που λογοδοτούν στα Τίρανα και όχι στις κοινότητές τους. Η μετάβαση ήταν ανακύκλωση του ίδιου αυταρχικού μηχανισμού, προσαρμοσμένου στη νέα εποχή.
Η αλλοίωση της ελληνικής ταυτότητας
Παρά τις συνταγματικές προβλέψεις για την προστασία των μειονοτήτων, στην πράξη η πολιτική απέναντι στους Έλληνες της Βορείου Ηπείρου υπήρξε διάβρωση εκ των έσω: περιορισμός της ελληνικής εκπαίδευσης, υποχρηματοδότηση σχολείων, αντικαταστάσεις ελληνοφώνων δασκάλων με φιλοκυβερνητικά στελέχη, εκφοβισμός όσων διεκδικούσαν συλλογικά δικαιώματα και προώθηση «διαμεσολαβητών» που λειτουργούν υπέρ της κρατικής πολιτικής.
Η υφαρπαγή του παραλιακού μετώπου
Η πιο εμφανής μορφή αυτής της πολιτικής είναι η συστηματική υφαρπαγή ιδιοκτησίας κατά μήκος της ακτογραμμής της Βορείου Ηπείρου από τα Εξαμίλια μέχρι τη Χιμάρα. Η κυβέρνηση απαλλοτριώνει εκτάσεις χωρίς ουσιαστική αποζημίωση, επικαλούμενη επενδυτικούς νόμους όπως τον Ν.55/2015 για στρατηγικές επενδύσεις και τον Ν.8561/1999 περί απαλλοτρίωσης, επιτρέποντας τιμές έως και 1€/μ². Το 2019, απόφαση της κυβέρνησης προέβλεψε τη μεταβίβαση 22.000 εκταρίων από τον Δήμο Φοινικαίων, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις και ανησυχία για τον χαρακτήρα των μειονοτικών περιοχών.
Η ομηρία μέσω μικροσυμφερόντων
Η υφαρπαγή δεν γίνεται μόνο με νόμους ή βία. Γίνεται και μέσω χειραγώγησης τοπικά στελέχη, επενδυτές και διορισμένοι λειτουργούν ως μεσάζοντες, προσφέροντας μικρά οφέλη, διορισμούς και διευκολύνσεις που κρατούν την κοινότητα σιωπηλή. Έτσι, το μικροσυμφέρον γίνεται εργαλείο υποταγής η πιο ύπουλη μορφή εξουσίας, γιατί δεν φαίνεται βίαιη αλλά είναι διαβρωτική.
Η Αλβανία έχει υπογράψει και ενσωματώσει στο εσωτερικό της δίκαιο το Πρωτόκολλο 1 της ΕΣΔΑ (Άρθρο 1: προστασία της ιδιοκτησίας), τον Ν.133/2015 για την αποζημίωση ιδιοκτησιών και τη Σύμβαση-Πλαίσιο για τις Εθνικές Μειονότητες. Παρά ταύτα, η εφαρμογή αυτών των συμβάσεων είναι ελλιπής, ενώ οι απαλλοτριώσεις σε μειονοτικές περιοχές παραβιάζουν ευθέως το πνεύμα τους, διαλύοντας την παραδοσιακή παρουσία των κοινοτήτων.
Χρονοδιάγραμμα κρίσιμων αποφάσεων
1991 – Νόμος 7501: Διανομή αγροτικής γης (βάσεις για σημερινές διεκδικήσεις).
1999 – Νόμος 8561: Επιτρέπει απαλλοτριώσεις για «δημόσιο συμφέρον».
2015 – Νόμος 55/2015: «Στρατηγικές επενδύσεις» – διευκόλυνση κρατικών και ιδιωτικών έργων με εξευτελιστικές αποζημιώσεις.
2019 – Απόφαση κυβέρνησης: Μεταβίβαση 22.000 εκταρίων από τον Δήμο Φοινικαίων.
2023–2024 – Συνεχείς αποφάσεις κατεδάφισης και αμφισβήτησης τίτλων στη Χιμάρα.
Η υπόθεση της ελληνικής μειονότητας στη Βόρειο Ήπειρο δεν είναι μόνο ένα ζήτημα τοπικής αδικίας. Είναι καθρέφτης του τρόπου που λειτουργούν τα καθεστώτα, όποιο όνομα κι αν φέρουν: ανακυκλώνουν τους ίδιους μηχανισμούς, βαφτίζουν την καταπίεση “ανάπτυξη” και μετατρέπουν τα δικαιώματα σε παραχωρήσεις υπό όρους.
Κι αν η βία των δεκαετιών του κομμουνισμού έσπαγε σώματα, η βία της σημερινής “δημοκρατίας” καταστέλλει συνειδήσεις. Το μικροσυμφέρον, το βόλεμα, η ψευδαίσθηση συμμετοχής κρατούν τους ανθρώπους ακίνητους. Έτσι, η ομηρία παύει να είναι επιβολή από τα πάνω γίνεται συνενοχή από τα κάτω.
Το ερώτημα δεν είναι μόνο πώς θα προστατευθούν οι εκτάσεις, οι τίτλοι, η γλώσσα. Το βαθύτερο ερώτημα είναι αν οι κοινωνίες και ιδίως οι ίδιες οι μειονότητες θα βρουν το θάρρος να αποτινάξουν τη σιωπή τους. Γιατί αν η ελευθερία παραχωρείται ως χάρη και όχι διεκδικείται ως δικαίωμα, τότε η δημοκρατία δεν είναι τίποτε άλλο από ένα καλοφτιαγμένο προσωπείο της εξουσίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υβριστικά σχόλια θα διαγραφούνε.