Πηγές της Μάλτσιανης Θεολόγου

 

Πηγές της Μάλτσιανης Θεολόγου 

Ιωνας 6 Μαρτίου 2017

Είναι πολλά εκείνα που αξίζουν τον κόπο για να επισκεφτεί κάποιος την Μάλτσιανη, όπως τη Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (που ιδρύθηκε περίπου τον 6ο μ.Χ. αιώνα), τον Ιερό Ναό Κοίμησης Θεοτόκου στο κέντρο της Μάλτσιανης (μία από τις πιο παλιές εκκλησίες, πιθανόν του 1100), το αρχαίο κάστρο Ελίκρανον στον Αελιά, τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου στους Βουρλάτες, και πολλά ακόμη που αξίζουν να τα γνωρίσουμε.

Αρχαία τοίχοι στον Αελιά (Ελίκρανον)

Πέραν αυτών, υπάρχει και το φυσικό κάλλος: τα τοπία με τα γάργαρα νερά και η πληθώρα πηγών του χωριού με πεντακάθαρα νερά. Έτσι, θεώρησα χρήσιμο να καταγράψω τις πηγές του χωριού.

Μορφολογία του εδάφους

Η μορφολογία του εδάφους στο μεγαλύτερο μέρος του οικισμού είναι αργιλώδης, εκτός από τις περιοχές Παπουτσιάτες και Παππαδάτες, όπου το έδαφος είναι κοκκινόχωμα. Η ιδιαιτερότητα της Μάλτσιανης, λόγω της μορφολογίας του εδάφους, είναι ότι σημειώνονται πολλές καθιζήσεις — πράγμα που με την πρώτη ματιά γίνεται εύκολα αντιληπτό και μαρτυρά την ύπαρξη νερού στο υπέδαφος.

Για εκείνους που μεγάλωσαν στο χωριό και περπάτησαν κάθε σπιθαμή του, η επιστροφή μετά από χρόνια συναντά μια διαφορετική μορφολογία λόγω καθίζησης (χαρακτηριστική διαφορά βλέπουμε στο τοπωνύμιο γκορτσιές στους Αντωνάτες, Τζοράτες, Γρούζας κ.ά.).

Κατάλογος Πηγών

Προσπαθώντας να καταγράψω τις πηγές του χωριού, πρώτα θα περιγράψω αυτές που βρίσκονται μέσα στον οικισμό και μετά εκείνες εκτός οικισμού.

Εντός οικισμού:

Πηγή Μαργάρος

1. Μαργάρο: Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και πηγάζει από τον Νίκα, ακριβώς πάνω από το σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η πηγή. Δίπλα της υπάρχει ένας τεράστιος πλάτανος. Παλιότερα, υπήρχε και δεξαμενή νερού (βηρρός) για πότισμα κήπων. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο Ιερός Ναός Κοίμησης Θεοτόκου.
   

2. 

   Πηγή Γλύκερα 

   Γλύκερας: Η πηγή με τη μεγαλύτερη ποσότητα νερού στο χωριό. Βρίσκεται στην πανωμεριά, δίπλα στο παλιό σπίτι του Νάσιου Γρηγόρη. Από εδώ ποτίζονταν οι κήποι στους Παπαδάτες, Αντωνάτες και Τζοράτες. Σε περίοδο ξηρασίας, χρησιμοποιούνταν και από τους κατωμερίτες. 

3. Πλάτανος: Πηγή με το (κατά τους ντόπιους) καλύτερο νερό. Οι παλιοί ισχυρίζονταν ότι είναι ιαματικό, ιδιαίτερα για νεφρικά προβλήματα.

4. Κάτω από το παλιό σχολείο: Δίπλα στην εκκλησία, ανάμεσα στα σπίτια του Βασίλη Μέτση και του Νικόλα Γιώτη. Το νερό της λιγοστεύει το καλοκαίρι.

5. Τζανεϊκά: Δίπλα στο σπίτι του Θύμιου Τζάνη. Στερεύει το καλοκαίρι.

6. Παπουτσιάτες (Βηρρό): Μετά τα σπίτια, δεξιά πάνω από το δρόμο, κοντά στους παλιούς κήπους.

7. Αντωνάτες (Λαγούμι): Κάτω από το σπίτι του Ζήκου Λάμπρη. Το νερό της λιγοστεύει το καλοκαίρι, μερικές φορές στερεύει τελείως.

Εκτός από αυτές, υπάρχουν μικρότερες πηγές στον οικισμό και στους κήπους (π.χ. στον κήπο του Ζήκου Λάμπρη, του Δημήτρη Παππά, του Νικόλα Παπουτσή, στο Κολώκι, του Δημήτρη Σταμούλη κ.ά.), οι οποίες συνήθως στερεύουν το καλοκαίρι.

Εκτός οικισμού:

• Βουρλάτες: Πηγή στον Κατουριάρη (κοντά στον Άγιο Νικόλαο) και στον Σταυρό της Μάλτσιανης (με εξαιρετικό νερό).

• Πλασιά: Η πηγή τροφοδοτεί σήμερα το χωριό Γρίαζδανη με πόσιμο νερό.

• Κουτσοράχια, Ζιμόρι, Κατωκάμπος: Μικρές πηγές.

• Κρυονέρι (Σεντένικου): Πηγή σε μεγάλο υψόμετρο με υπερβολικά κρύο νερό (αδύνατη η άμεση κατανάλωση).

• Νότιο τμήμα: Πηγές στους Ευαγγελάτες (κοντά στο Μαγκανάρη), στα Βατσάρια (στερεύει το καλοκαίρι), και τη Βίτσα (στη συκιά του λάκκου του Κολωκιού).

• Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου: Η πηγή της τροφοδοτεί το κέντρο του Θεολόγου.

• Κεφαλόβρυσο: Ιστορική πηγή που ανήκε στο μοναστήρι. Χτίστηκε περί το 1600 από τον ηγούμενο Γεράσιμο και πότιζε τους κήπους των Κορύτων και τα χωράφια στο Φραγκοπήγαδο μέσω του πετρογέφυρου του Χάβου.

• Φραγκοπήγαδο: Πολύ παλιά χτισμένη πηγή.

Υπάρχουν και πηγάδια-βρύσες, όπως:

• Η βρύση του Παπουτσή.

• Η βρύση του Λώλη στο Ριζοράδη.

• Η βρύση της Βανθήγιας κοντά στα Βατσάρια.

Υ.Γ.: Πιθανόν να υπάρχουν και άλλες πηγές. Ελπίζω όσοι γνωρίζουν να συμβάλουν για την πληρέστερη καταγραφή τους.