Μάλτσιανη Ιστορίες που Ψιθυρίζει η Γη και τα Νερά

Η στροφή στη Μάλτσιανη δεν είναι φυγή από την πολιτική καθημερινότητα. Είναι επιστροφή στην ουσία της.

Τελευταία γράφω για πολιτικά ζητήματα. Όχι τόσο για την κομματική επικαιρότητα, όσο για τη μεγάλη εικόνα τη θέση της πατρίδας, το βάρος της ιστορίας, τις ευθύνες μας απέναντι σε έναν τόπο που ζητά λόγο και μέλλον.

Ξέρω πως αυτά τα κείμενα δεν είναι πάντα εύκολα. Κάποιες φορές είναι φορτισμένα, απαιτητικά, ή πικρά. 

Είναι, όπως λέει κι ο λόγος, η φροντίδα του πολιτικού ανθρώπου για τον κοινό τόπο, για το εμείς.

Κι αυτό το «εμείς», αν δεν έχει ρίζες, καταντά λόγος αφηρημένος. Αν δεν πατά πάνω σε χώμα, σε μνήμη, σε πέτρα, σε πρόσωπα και ποτάμια, χάνει τη δύναμή του.

Γι’ αυτό επιστρέφω ή μάλλον συνεχίζω με τη Μάλτσιανη. Όχι ως φυγή από την πολιτική στην ιδιαίτερη πατρίδα, αλλά ως βαθιά πολιτική πράξη να μιλήσεις για τον τόπο σου όταν σβήνει να τον καταγράψεις όταν ξεχνιέται να τον κατανοήσεις όταν αλλάζει.

Η Μάλτσιανη δεν είναι απλώς ένα χωριό με παρελθόν. 

Είναι μια μνήμη ζωντανή, ένας χάρτης αξιών, μια πυξίδα πολιτισμού. 

Κάθε πηγή της, κάθε εκκλησάκι, κάθε μαχαλάς, δεν είναι μόνο ιστορία είναι μαρτυρία ύπαρξης.

Σήμερα που η πολιτική συχνά χάνει τον προσανατολισμό της, ίσως είναι καιρός να στραφούμε ξανά σε αυτά που δεν φαίνονται.

Στους τόπους. Στους ανθρώπους. Στα αποτυπώματα που άφησαν οι πρόγονοί μας στις πέτρες, και στα ερωτήματα που μας απευθύνουν οι σκιές τους.

Από τη Μάλτσιανη αρχίζω ξανά.

 Όχι για να αφήσω τα πολιτικά. 

Αλλά για να θυμίσω τι αξίζει να θεωρούμε πολιτικό.

Άγιος Νικόλαος Μάλτσιανης Προστάτης των πανωμεριάς

Ανάμεσα σε αρχαία ιερά και ξεχασμένες ακροπόλεις, η πίστη επιβιώνει εκεί όπου η ιστορία και η παράδοση γίνονται ένα.

Η Μάλτσιανη δεν είναι απλώς ένα χωριό είναι ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό ιστορίας, αρχαιοτήτων και πίστης. Εκεί όπου τα αρχαία ιερά της Αθηνάς και της Αρτέμιδος γειτνιάζουν με την πέτρινη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ο τόπος ανασαίνει μέσα από τις γενιές. Σήμερα, θυμόμαστε τον Άγιο που έμελλε να γίνει φύλακας και σημείο αναφοράς για τους πάνωμερίτες και για όλους όσοι κουβαλούν τη Μάλτσιανη στην ψυχή τους.

Αν και το χωριό Μάλτσιανη είναι ένας τόπος ιερός για τους χωριανούς πού κάποτε είχε 17 εκκλησίες, και μετρά χιλιάδες χρόνια ύπαρξης εκεί ψηλά στης παρυφές του Σιεντενίκου.

Σύμφωνα με όσα αρχαιολογικά μνημεία που διασώζονται ακόμη σήμερα, και με τις καταγραφές που υπάρχουν από την εποχή του Θουκυδίδη, του Στράβωνα και μεταγενέστερων, αν και δεν είναι σαφώς προσδιορισμένη η περιοχή που αναφέρεται ως Μάλτσιανη, η (Μαλσιανή)η (Μολλωσιανή) εν τούτοις όμως μέσα στα γεωγραφικά όρια που αναφέρουν είναι και το χωριό μας.

Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε το θέμα διαφορετικά, να δούμε τι διασώζεται ακόμη σήμερα στο χωριό μας.

Πρώτον η Ακρόπολη Ελίκρανων στο τοπωνύμιο Αέλια, κάστρο αρχαϊκής περιόδου με δύο διαζώματα που τα ερείπια τους σώζονται ακόμη σήμερα.

Δεύτερο στοιχείο τα αρχαία τοίχοι στους Βουρλάτες στον Άγιο Νικόλαο, ακριβώς δίπλα βρίσκεται το αρχαίο ιερό της Θεάς Αρτέμιδος σύμφωνα με τις αφηγήσεις των χωριανών που έρχονται από γενιά σε γενιά.

Τρίτον το αρχαίο ιερό της θεάς Αθηνάς που βρίσκεται η εκκλησία Κοιμήσεως Θεοτόκου στο κέντρο του χωριού, προστατευόμενο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τέταρτον τα αρχαία κυκλώπεια τοίχοι στην Πλασιά.

Αν πάρουμε σαν δεδομένα τα παραπάνω ερείπια που σώζονται ακόμη σήμερα, σημαίνει ότι το χωριό κατοικείται χιλιάδες χρόνια.

Ένας Άγιος που για εμάς τους χωριανούς θεωρείται ο προστάτης του χωριού μας, κυρίως όμως για τους πανωμερίτες είναι ο Άγιος Νικόλαος.

Θυμάμαι παιδί που έλεγε η γιαγιά Α.Π.: «Μας προστατεύει ο Αϊ-Νικόλας, εμάς παιδί μου».

Πληροφορίες ή καταγραφές σχετικά με την κατασκευή του Αγίου δεν υπάρχουν, όμως ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θέμα λίγο διαφορετικά η πρώτη καταγραφή που έγινε στην περιοχή μας και γενικότερα στην Ήπειρο ήταν από τους Σλάβους όταν κατέβηκαν στην Ήπειρο το 1280.

Γεγονός που μαρτυράται και από τις ονομασίες που συναντάμε στα χωριά μας: Τσερκοβίτσα, Γριάζδανη, Σμινέτση και σε πολλά τοπωνύμια.

Θα σταθώ στην ονομασία του όρους Σιεντενίκου που έχει μια ιδιαίτερη αξία για εμάς. Αν ψάξουμε τη ρίζα της λέξης και την ετυμολογία, σημαίνει ότι προέρχεται από τα σλαβικά και σημαίνει Σβέτι Νικόλα, δηλαδή Άγιος Νικόλαος πράγμα που σημαίνει ότι η εκκλησία υπήρχε πριν την κάθοδο των Σλάβων και από αυτήν πιθανόν πήρε την ονομασία το όρος Σιεντενίκου.

Ένα άλλο στοιχείο που έχει ιδιαίτερη σημασία να τονίσουμε είναι οι μαρτυρίες των χωριανών ότι το χωριό μέχρι και τα μέσα του 1850 βρισκόταν στους Βουρλάτες και δεν έχουμε κάποια καταγραφή ώστε να γνωρίζουμε πότε πρωτοκατοικήθηκε εκεί το χωριό.

Όταν η πολιτική γίνεται έργο η προσπάθεια του Ρωμέου Τσάκουλη στον Δήμο Φοινικαίων

Οι εκλογές τελείωσαν, και μαζί με αυτές ξεθώριασε η ελπίδα για μια ουσιαστική αλλαγή στις δημοκρατικές διαδικασίες της Αλβανίας.

Για άλλη μια φορά, τα κατάλοιπα του καθεστώτος και το οργανωμένο έγκλημα κυριάρχησαν στο πολιτικό σκηνικό, επιβεβαιώνοντας ότι το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά ο Έντι Ράμα, αλλά το βαθιά ριζωμένο σύστημα εξουσίας που διαφεντεύει τη χώρα.

Με την επιστροφή στην καθημερινότητα, πίσω από τον κουρνιαχτό των εκλογικών συγκρούσεων, ο Δήμος Φοινικαίων συνεχίζει τη μάχη για επιβίωση και ανάπτυξη. Στο τιμόνι αυτής της προσπάθειας βρίσκεται ο δήμαρχος Ρωμέος Τσάκουλης, ένας άνθρωπος που, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, επιδεικνύει πολιτικό σθένος και αποφασιστικότητα.

Ίσως να μην έχει τον πολιτικό λόγο που θα τον έκανε πρωταγωνιστή στην κεντρική σκηνή, αλλά διαθέτει την τόλμη και την επιμονή να παλέψει καθημερινά για τα 58 χωριά του Δήμου. Ένας δήμος που κουβαλάει στις πλάτες του δεκαετίες εγκατάλειψης, με ένα οδικό δίκτυο ανύπαρκτο, ένα δίκτυο ηλεκτροδότησης βγαλμένο από τη δεκαετία του '70 και αμέτρητες ελλείψεις σε βασικές υποδομές.

Κι όμως, όσα έγιναν τα τελευταία  χρόνια στον Δήμο Φοινικαίων δεν έγιναν τα προηγούμενα 27 σε ολόκληρη τη Μειονότητα. Η πρόοδος είναι αργή, αλλά υπαρκτή, αποτέλεσμα της προσωπικής προσπάθειας και της πίστης του Ρωμέου Τσάκουλη, ενός ανθρώπου που αγωνίζεται με θηρία και στέκεται σαν θηρίο ο ίδιος απέναντι στις αντιξοότητες.

Το παράδειγμα του Δήμου Φοινικαίων και του δημάρχου του είναι χαρακτηριστικό μιας αλήθειας που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, η αλλαγή δεν έρχεται με υποσχέσεις και μεγάλες δηλώσεις, αλλά με πράξεις, αποφασιστικότητα και πίστη σε έναν σκοπό. Αν η Αλβανία θέλει πραγματικά να βγει από τη σκιά του καθεστώτος και της διαφθοράς, θα πρέπει να δώσει χώρο σε τέτοιες φωνές να ακουστούν και σε τέτοιες προσπάθειες να ενισχυθούν.

Οι εκλογές μπορεί να τελείωσαν, αλλά η μάχη για την αξιοπρέπεια και την πρόοδο μόλις άρχισε. Κι αυτή η μάχη κρίνεται καθημερινά, στα χωριά, στους δρόμους και στις καρδιές των ανθρώπων που δεν σταματούν να ελπίζουν όπως και ο ιδιος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στον ρόλο του νονού Δημοκρατία-φερετζές στην Αλβανία

Η κίνηση του πρωθυπουργού της Αλβανίας, Έντι Ράμα, στην άφιξη της πρωθυπουργού της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, κάνει σήμερα τον γύρο του διαδικτύου. Ένα σκηνικό που ξυπνά μνήμες από τη δεκαετία του '70, όταν η Αλβανία διατηρούσε άριστες σχέσεις με την Κίνα. Σχέσεις που στηρίζονταν σε μια φαινομενικά αμοιβαία συνεργασία, αλλά με βαθύτερες προθέσεις που αποκαλύφθηκαν αργότερα.

Στη δεκαετία του '70, οι Κινέζοι επένδυσαν στην ανάπτυξη της αλβανικής βιομηχανίας, ιδιαίτερα στην επεξεργασία βαρέων μετάλλων, τα οποία περιείχαν σημαντική ποσότητα χρυσού. Η βιομηχανική μονάδα στο Ελμπασάν ήταν το επιστέγασμα αυτής της συνεργασίας. Όμως, όταν οι Αλβανοί αξιωματούχοι θεώρησαν πως δεν χρειάζονταν πλέον την κινεζική υποστήριξη, άρχισαν να τους απομακρύνουν σκόπιμα, θεωρώντας πως είχαν ήδη αντλήσει ό,τι πολύτιμο μπορούσαν από αυτή τη συνεργασία.

Η ποσότητα χρυσού από τα ορυχεία εξόρυξης χαλκού ήταν αρκετή, και η βιομηχανία φαινόταν να είναι σε πλήρη λειτουργία. Οι Κινέζοι εκδιώχθηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη, με τις υποσχέσεις συνεργασίας να χάνονται στον άνεμο. Ήταν μια ένδειξη του πώς η Αλβανία χειρίστηκε τις διεθνείς της σχέσεις εκείνη την εποχή με ωφελιμιστική διάθεση και χωρίς ιδιαίτερη μέριμνα για τη συνέχεια.

Η σημερινή υποδοχή της Μελόνι από τον Ράμα, πέρα από τη θεατρικότητα, φέρνει στον νου εκείνη την παλιά ιστορία. Η διαρκής επιδίωξη ωφελιμιστικών συνεργασιών, χωρίς μακροχρόνια στρατηγική και ηθικές δεσμεύσεις, μοιάζει να επαναλαμβάνεται. Η ιστορία δείχνει ότι, όταν μια χώρα στερείται ηθικών αρχών και αξιών, οι συμφωνίες της καταρρέουν όπως οι ψεύτικες υποσχέσεις.

Η διαχρονική στάση της Αλβανίας στις διεθνείς της σχέσεις χαρακτηρίζεται από παρόμοια μοτίβα ευκαιριακής συνεργασίας και στρατηγικών ανατροπών. Από τη συμμαχία με τη Σοβιετική Ένωση στη δεκαετία του '50, που κατέρρευσε όταν οι σχέσεις Μόσχας-Τίρανα διαταράχθηκαν, μέχρι την ανοιχτή αγκαλιά στην Κίνα και την απότομη απομάκρυνσή της όταν θεώρησαν ότι είχαν εξαντλήσει τα οφέλη, η Αλβανία έχει δείξει μια τάση να εκμεταλλεύεται στρατηγικές συμμαχίες μέχρι να μην της είναι πλέον χρήσιμες.

Σήμερα, η νέα προσέγγιση της Αγγλίας προς την Αλβανία για την επίλυση του μεταναστευτικού ζητήματος φαντάζει ως ακόμη ένα κεφάλαιο σε αυτήν την ιστορική συνέχεια. Διαβάζοντας για τη νέα χρηματοδότηση της Αγγλίας, δεν μπορώ παρά να σκεφτώ την πόρνη της Ιστορίας Αγγλία  να ετοιμάζεται για ένα ακόμη πολιτικό θέατρο. Η Ιστορία έχει δείξει πως τέτοιες συμφωνίες δεν μακροημερεύουν, όταν βασίζονται σε εφήμερα συμφέροντα και όχι σε πραγματική αλληλεγγύη και ηθική βάση.

Κι όμως, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή που διακηρύττει τη σημασία της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βρέθηκε στην Αλβανία μόλις μία εβδομάδα μετά τις εκλογές-παρωδία, παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι της οι παρατηρητές κατακεραυνώνουν τα αποτελέσματα για νοθεία, εξαγορά ψήφων και έλλειψη δημοκρατικών θεσμών. 

Τι ακριβώς ήρθε να επιβεβαιώσει; 

Ότι σε μια χώρα όπου η δημοκρατία αποτελεί φερετζέ για την εξουσία, η Ευρωπαϊκή Ένωση παίζει τον ρόλο του νονού; Ένα ακόμα πολιτικό θέατρο σε μια σκηνή που αλλάζουν οι πρωταγωνιστές, αλλά το σενάριο παραμένει ίδιο.

Η Αλβανία μοιάζει να βαδίζει ξανά στον ίδιο δρόμο, αλλά αυτή τη φορά με νέους συμμάχους. 

Το ερώτημα παραμένει, θα έχει την ίδια κατάληξη;

Πολιτική και εξουσία στην Αλβανία φερετζές Δημοκρατίας ή οργανωμένο έγκλημα;

Οι αλβανικές εκλογές και το αποτέλεσμα τους ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενα για όσους γνωρίζουν το πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας. Το Δημοκρατικό Κόμμα του Σαλί Μπερίσα, παρά τη στήριξη του γνωστού συμβούλου επικοινωνίας Λάτσιβιτα ο οποίος είχε αναλάβει και την εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, δεν κατάφερε να ανατρέψει τον Έντι Ράμα. Ο αρνητικός, καταγγελτικός και απειλητικός λόγος του Μπερίσα, αντί να συσπειρώσει, απομάκρυνε τους ψηφοφόρους, χαρίζοντας στον Ράμα μία ακόμη εκλογική νίκη.

Για να κατανοήσουμε πλήρως το αποτέλεσμα, πρέπει να δούμε με μια διαφορετική ματιά την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της Αλβανίας. Η διαφθορά, τα ναρκωτικά, οι αυθαιρεσίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Χαρακτηριστικό είναι πως σχεδόν το μισό υπουργικό συμβούλιο του Ράμα έχει βρεθεί πίσω από τα κάγκελα, ενώ δήμαρχοι και δημόσιοι λειτουργοί εμπλέκονται σε σκάνδαλα διαφθοράς. Ωστόσο, το σύστημα εξουσίας φαίνεται να παραμένει απόλυτα ελεγχόμενο, σε σημείο που οι ψηφοφόροι στην Αλβανία εξαρτώνται πλήρως από αυτό, είτε εργάζονται ως δημόσιοι υπάλληλοι είτε διατηρούν επιχειρήσεις  φοβούμενη το σύστημα ελέγχου.

Αυτό το σύστημα, με τις ρίζες του στον παλαιό κομμουνισμό, διατηρείται ανέπαφο, απλώς με διαφορετική μορφή. Ο Ράμα, έχοντας οικοδομήσει ένα δίκτυο επιρροής, λειτουργεί με όρους που θυμίζουν περισσότερο οργανωμένο έγκλημα παρά σύγχρονη δημοκρατία, κάτι που εξηγεί και τη στενή του σχέση με τον Ταγίπ Ερντογάν. Άλλωστε, η επίφαση δημοκρατίας δεν είναι παρά ένας φερετζές που καλύπτει τις παλιές δομές εξουσίας.

Αξίζει να σταθούμε, όμως, στην ποιότητα των ψηφοφόρων. Μέσω εκφοβισμού, πρακτικών που θυμίζουν τον παλαιό κομμουνισμό και τακτικές οργανωμένου εγκλήματος, πολλοί από αυτούς παραμένουν όμηροι του συστήματος. Η απόλυτη εξάρτηση από το καθεστώς τους καθιστά ανίκανους να εκφράσουν ελεύθερα τη βούλησή τους, διατηρώντας έτσι την κατάσταση αμετάβλητη. Ένα σημαντικό στοιχείο που συχνά παραβλέπεται είναι πως μια μεγάλη μερίδα πολιτών που ζει στην Αλβανία δεν μπορεί να εγκαταλείψει τη χώρα, διότι είναι καταδικασμένη σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ή έχει απελαθεί από αυτές, καθιστώντας την επιστροφή σε ένα διεφθαρμένο σύστημα μονόδρομο.

Η αδυναμία του Μπερίσα να κερδίσει τις εκλογές δεν οφείλεται μόνο στην πολιτική του ρητορική ή στους επικοινωνιακούς συμβούλους που επέλεξε. Οι Αλβανοί δεν πρόκειται να τον ξαναψηφίσουν και για έναν ακόμη λόγο,  τη μνήμη του οικονομικού σκανδάλου με τις τράπεζες-πυραμίδες, το οποίο υποχρέωσε χιλιάδες πολίτες να ξενιτευτούν για δεύτερη φορά. Το τραύμα εκείνης της εποχής παραμένει ζωντανό και δύσκολα θα διαγραφεί από τη συλλογική μνήμη.

Επιπλέον, η ελληνική μειονότητα υπήρξε θύμα συστηματικών λαθών και παραλείψεων. Οι υφαρπαγές περιουσιών στις περιοχές της μειονότητας πραγματοποιήθηκαν με τρόπο μεθοδικό, στοχεύοντας στην αποδυνάμωση της παρουσίας των Ελλήνων. Το αλβανικό καθεστώς, με την ανοχή ή ακόμα και τη στήριξη των κυβερνήσεων, επέτρεψε τη κατάληψη ιδιοκτησιών, με την δικαιοσύνη σε εντεταλμένη υπηρεσία υπερ του θύτη,  εκφοβίζοντας τους μειονοτικούς και υποχρεώνοντάς τους σε φυγή. Η απουσία νομικής προστασίας, οι πλαστογραφήσεις τίτλων και η έλλειψη καταγραφής ιδιοκτησιών συνέβαλαν σε ένα περιβάλλον αδικίας και αβεβαιότητας.

Ακόμη πιο απογοητευτική ήταν η στάση της Ελλάδας, η οποία δεν παρενέβη με αποφασιστικότητα για την προστασία της μειονότητας, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στις αλβανικές αρχές να επιβάλλουν τη θέλησή τους. Ωστόσο, εξίσου ηχηρή ήταν και η απουσία της διεθνούς κοινότητας. Η έλλειψη διεθνούς πίεσης και ελέγχου στις παραβιάσεις δικαιωμάτων, η απουσία καταδίκης των αυθαιρεσιών και η σιωπή απέναντι στις καταπατήσεις περιουσιών ενίσχυσαν την αυθαιρεσία του αλβανικού καθεστώτος, επιτρέποντας την αλλοίωση της δημογραφικής ταυτότητας στις μειονοτικές περιοχές χωρίς συνέπειες.

Άραγε η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί πραγματικά την Αλβανία έτοιμη για ένταξη; Και τι πρωτοβουλίες προτίθεται να αναλάβει για να διασφαλίσει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας σε μια χώρα όπου η διαφθορά και η αυθαιρεσία παραμένουν βαθιά ριζωμένες;

Τελικά, οι αλβανικές εκλογές δεν κρίθηκαν απλώς από τις εκστρατείες και τους συμβούλους. Κρίθηκαν από ένα καθεστώς βαθιά ριζωμένο στην εξουσία και από μνήμες παλαιών σφαλμάτων που συνεχίζουν να καθορίζουν τη συλλογική ψυχολογία των ψηφοφόρων. Ο φερετζές της δημοκρατίας μπορεί να κρύβει πολλά, αλλά όχι την αλήθεια.

Διχασμός και μετανάστευση η πραγματικότητα της Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία

Η εξάρτηση της μειονότητας στην Αλβανία.

Μια κοινότητα σε διχασμό.

Ένα από τα πλέον ανησυχητικά ερωτήματα που αναδύονται για την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία είναι ο διχασμός και η διχόνοια που παρατηρούνται εντός της. Για να κατανοήσουμε αυτήν την πραγματικότητα, χρειάζεται να ρίξουμε μια πιο ρεαλιστική ματιά στις κοινωνικές και πολιτικές δομές που τη διαμορφώνουν.

Η κατάσταση αυτή δεν αποτελεί αποκλειστικό φαινόμενο της μειονότητας, αλλά αντικατοπτρίζει την ευρύτερη πραγματικότητα της αλβανικής κοινωνίας. Το κράτος της Αλβανίας απέτυχε να εγκαθιδρύσει ουσιαστικούς δημοκρατικούς θεσμούς και ελευθερίες, καθώς η εξουσία παραμένει σφιχτά ελεγχόμενη από τα στελέχη του παλιού καθεστώτος. Οι πρακτικές αυτές διατηρούνται μέχρι σήμερα, προσηλωμένη στην εθνικιστική ρητορική  με σκοπό την δημιουργία αλβανικής ταυτότητας , αυτό αποτελεί κυρίαρχη πολιτική προτεραιότητα απο την δεκαετία του 60 και μετα από το αλβανικό καθεστώς.

Οικονομική εξάρτηση και πολιτική επιρροή

Η ελληνική μειονότητα, ανήκοντας στο αλβανικό κράτος, βρίσκεται απολύτως εξαρτημένη από την οικονομική πολιτική της χώρας. Το σύστημα εξουσίας που κληροδοτήθηκε από το κομμουνιστικό καθεστώς εξακολουθεί να επηρεάζει τις συνειδήσεις των ανθρώπων, με πρακτικές που θυμίζουν ολοκληρωτισμό. Αν άλλοτε ο θείος Ενβέρ καθόριζε τις ζωές των πολιτών, σήμερα ο ρόλος αυτός φαίνεται να έχει μεταβιβαστεί στον Έντι Ράμα, ο οποίος ασκεί επιρροή σχεδόν απόλυτη στη δικαιοσύνη και την αστυνομία.

Η νέα γενιά της Αλβανίας και κυρίως τις μειονότητας, πλήρως απογοητευμένη από αυτή την πραγματικότητα, αποστασιοποιείται όλο και περισσότερο από τα κοινά, αδιαφορώντας για την πολιτική κατάσταση που μοιάζει στάσιμη.

Η μεγάλη φυγή και η αλλαγή ταυτότητας

Η μαζική φυγή από τις πατρογονικές εστίες το 1990 άλλαξε ριζικά την ταυτότητα των Βορειοηπειρωτών, αλλά και του συνόλου του αλβανικού πληθυσμού. Εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανοί, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων της μειονότητας, εγκατέλειψαν τη χώρα αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής. Η μετάβαση από ένα κλειστό καθεστώς σε μια ανοιχτή κοινωνία διαμόρφωσε μια νέα, πιο απελευθερωμένη αλλά και πιο ασταθή προσωπικότητα.

Σημαντικό είναι πως, τόσο οι Βορειοηπειρώτες όσο και οι ίδιοι οι Αλβανοί της διασποράς, έχουν αποστασιοποιηθεί από τα πολιτικά δρώμενα της χώρας τους. Απογοητευμένοι από τις πολιτικές εξελίξεις και τη διαφθορά, πολλοί επέλεξαν να μην εμπλέκονται ενεργά, κρατώντας μια στάση απόμακρη και αδιάφορη απέναντι στις εσωτερικές συγκρούσεις. Η αποστασιοποίηση αυτή, όμως, δεν είναι απλώς θέμα αδιαφορίας. Είναι αποτέλεσμα βαθιάς δυσπιστίας απέναντι στους θεσμούς και απογοήτευσης από την έλλειψη προόδου. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και η έννοια της ταυτότητας άρχισε να μεταβάλλεται, καθώς οι νέες γενιές που γεννήθηκαν στη διασπορά δυσκολεύονται να συνδεθούν με τις ρίζες τους.

Παράλληλα, η διασπορά των Αλβανών, που αριθμεί χιλιάδες σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, βιώνει ανάλογα συναισθήματα αποστασιοποίησης. Οι δεσμοί με την πατρίδα τους παραμένουν συναισθηματικοί, αλλά η ελπίδα για επιστροφή ή ενεργή ανάμειξη στα κοινά είναι αμυδρή, λόγω της διαρκούς πολιτικής αστάθειας και της έλλειψης ευκαιριών.

Η εξάρτηση από την ελληνική πολιτική

Τα πρώτα χρόνια της μετανάστευσης, η πολιτική σκηνή στην Ελλάδα διατήρησε τη μειονότητα εξαρτημένη στο όνομα του εθνικού ζητήματος. Χρειάστηκαν σχεδόν δύο δεκαετίες για να αποκτήσουν οι Έλληνες της Αλβανίας τα απαραίτητα έγγραφα για να κυκλοφορούν ελεύθερα ή να ανοίξουν επιχειρήσεις. Πίσω από αυτή την αργοπορία κρύβονταν παρακέντρα εξουσίας που εκμεταλλεύονταν την κατάσταση για προσωπικά οφέλη.

Ο αείμνηστος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης είχε δηλώσει πως διοχετεύτηκαν σημαντικά ποσά για τη Βόρειο Ήπειρο, όμως τα έργα που υλοποιήθηκαν ανύπαρκτα.

Η στάση της Ελλάδας, τι έγινε και τι θα μπορούσε να γίνει;

Η Ελλάδα, παρά τις δυνατότητες που υπήρχαν, δεν έδειξε ποτέ πραγματικό ενδιαφέρον για τη βελτίωση των συνθηκών στη Βόρειο Ήπειρο. Μέσα από διασυνοριακά ευρωπαϊκά προγράμματα, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν υποδομές, θέσεις εργασίας και επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που θα στήριζαν ουσιαστικά την ελληνική μειονότητα.

Μια στρατηγική και μακροπρόθεσμη προσέγγιση θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, ενισχύοντας την αυτάρκεια και την ανάπτυξή της.

Η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία παραμένει δέσμια της οικονομικής εξάρτησης, της πολιτικής εκμετάλλευσης και της αδυναμίας πραγματικής ανάπτυξης. Αν κάτι πρέπει να αλλάξει, είναι η πολιτική κατεύθυνση τόσο στην Αλβανία όσο και στην Ελλάδα, με στόχο την πραγματική αυτονομία και ευημερία των κοινοτήτων αυτών.

Μην πυροβολείτε τα παιδιά μας

Η πρόσφατη υπόθεση του Χρήστου Μάστορα ανέδειξε δύο ζητήματα που ταλανίζουν διαχρονικά την κοινότητα των Βορειοηπειρωτών την αμφισβήτηση των νέων που διακρίνονται και την αδυναμία υπέρβασης παλαιών αντιλήψεων.

Μην πυροβολείτε τα παιδιά μας

Η ελπίδα κάθε έθνους βρίσκεται στα παιδιά του. Αντί να τα απομακρύνουμε από τα κοινά, οφείλουμε να τα βοηθήσουμε να ανέβουν όσο πιο ψηλά γίνεται.

 Όσο πιο ψηλά φτάνουν, τόσο πιο δυνατή θα είναι η φωνή μας. 

Ο Χρήστος δεν πέτυχε στη Βόρειο Ήπειρο αλλά εκτός αυτής. 

Και δεν το κατάφερε επειδή είχε πατέρα κομμουνιστή την εποχή του καθεστώτος ή θείο υπουργό στην Ελλάδα, αλλά με σκληρή δουλειά, σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον, με κόπο και αφοσίωση στο όνειρό του.

Όλη αυτή η διχαστική συμπεριφορά που παρατηρείται σήμερα στους Βορειοηπειρώτες αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, επιτυχία του Ράμα και των συνεργατών του, ακόμη και εκείνων που προέρχονται από τη μειονότητα. 

Το παιδί πήγε να τραγουδήσει, να κάνει αυτό που ξέρει καλά, και κάποιοι επιτήδειοι εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση, ένθεν και εκείθεν των συνόρων.

Η μικροπρέπεια και ο διχασμός

Η μικροπρέπεια και η στενοκεφαλιά δεν είναι σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα, ούτε της κοινότητας των Βορειοηπειρωτών ούτε της Ελλάδας. 

Υπάρχουν σε κάθε κοινωνία. 

Στη δική μας, όμως, είναι πιο εμφανή, γιατί γνωριζόμαστε όλοι μεταξύ μας. 

Και μεταξύ κατεργαραίων, η αλήθεια δεν μπορεί να κρυφτεί.

Δεν γνωρίζω τον Χρήστο Μάστορα σε προσωπικό επίπεδο, αλλά δεν γίνεται ο κάθε άσχετος να τον πυροβολεί δημόσια, επειδή μπορεί να πληκτρολογήσει πέντε κακίες στα κοινωνικά δίκτυα. 

Λες και η ευκολία γραφείς από τα κινητά στα σόσιαλ μίντια  δίνει το δικαίωμα στον καθένα να συμπεριφέρεται ως ....

Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι οι πολιτικοί άρχοντες της κοινότητάς μας βρήκαν ευκαιρία να εκμεταλλευτούν την κατάσταση, με τη βοήθεια των κολάκων τους, να σπείρουν άλλη μια φορά τη διχόνοια.

Δύο μεγάλα ζητήματα

Το πρώτο ζήτημα αφορά τη στάση ορισμένων απογόνων του κομμουνιστικού καθεστώτος, οι οποίοι σήμερα εμφανίζονται ως τιμητές της ηθικής, παρά την κληρονομιά που φέρουν. 

Το δεύτερο έχει να κάνει με την αδυναμία της πλειοψηφίας να ξεπεράσει τις νοοτροπίες του παρελθόντος, παρά τα 35 χρόνια που έχουν περάσει από την πτώση του καθεστώτος.

Η κοινωνία μας δείχνει να μην έχει βρει ακόμη τον βηματισμό της. Παραμένει δέσμια ιδεών που τη συγκρατούν πίσω, ενώ θα έπρεπε να έχει προχωρήσει σε μια νέα πορεία ανάπτυξης και προόδου.

Ανάγκη για αλλαγή

Αυτή η στασιμότητα είναι εμφανής και στην οργάνωση των Βορειοηπειρωτών, η οποία δεν καταφέρνει να λειτουργήσει ως πυρήνας ενότητας και προόδου. Αντί να διαμορφώνει όραμα και στρατηγική, αρκείται σε ρόλους διαχείρισης, χωρίς ουσιαστική κατεύθυνση. Το αποτέλεσμα είναι μια κοινότητα χωρίς σαφή στόχευση, αδύναμη να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις.

Για να αλλάξει αυτή η πραγματικότητα απαιτείται μια ξεκάθαρη πολιτική στρατηγική. Οι καθοδηγητές της κοινότητας πρέπει να αφήσουν πίσω τα στερεότυπα του παρελθόντος και να εργαστούν με γνώμονα την ενότητα και την πρόοδο. Η κοινότητα χρειάζεται ένα νέο πολιτικό αφήγημα, που θα βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή των νέων και στη χάραξη ενός ρεαλιστικού πλάνου για το μέλλον.

Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται, ενίσχυση της πολιτικής παιδείας , η νεολαία πρέπει να μάθει να συμμετέχει στα κοινά και να διεκδικεί ουσιαστικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων.

Συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο η πλάνο με στόχους και στρατηγική για την ανάπτυξη και την πολιτική εκπροσώπηση της κοινότητας.

Ενότητα και συνεργασία, οι προσωπικές αντιπαραθέσεις πρέπει να παραμεριστούν για το κοινό καλό.

Αλλαγή νοοτροπίας,  πρέπει να ξεφύγουμε από τις παρωχημένες αντιλήψεις και να χαράξουμε ένα νέο πολιτικό μονοπάτι.

Η αλλαγή δεν είναι εύκολη, αλλά είναι απαραίτητη. Μόνο με συλλογική προσπάθεια και συγκεκριμένους στόχους μπορούμε να πετύχουμε μια νέα πορεία για την κοινότητά μας.