Πληροφορίες

Η αγάπη και η νοσταλγία για την γενέθλια γη, είναι μια άσβεστη φλόγα.

Ας γνωρίσουμε το χωριό Μαλτσιανη.





Το χωριό Μαλσιανή βρίσκεται στης πρόποδες του Όρου Σιεντενίκου, όταν το αντικρίζεις από μακριά μοιάζει σαν μια ανοικτή  παλάμη χεριού που φιλοξενείται ανάμεσα σε δύο βουνοκορφές, αριστερά και δεξιά του, πάνω από το χωριό κείτεται καμαρωτά το Σιεντενίκου λες και το χωριό κάθεται πάνω σε θρόνο, αετοφωλιά η μπαλκόνι των Ριζών όπως να το περιγράψει κανείς βρίσκεται σε ειδυλλιακό τοπίο.

Το οδικό δίκτυο ανύπαρκτο και κατεστραμμένο, μόνο με κίνηση σε τέσσερις τροχούς μπορεί να πηγαίνεις φθάνοντας στο χωριό, σε αποζημιώνει η εκπληκτική και μοναδική του θέα, νομίζεις ότι θα αγγίξεις τον ουρανό, η θα απλώσεις το χέρι στο Παντοκράτορα, το Βούρκο ,τους Άγιοι Σαράντα, τα Φιλιατοχώρια απίστευτη πανοραμική θέα.
  Το χωριό απλώνεται ανάμεσα σε δύο βουνοπλαγιές ,δυτικά ο λόφος Σκόλι ανατολικά ο λόφος Ζιμόρι με προέκταση το λόφο του Αελιά που βρίσκεται το αρχαίο κάστρο (Ελίκρανον).
Ανατολικά συνορεύει με το χωριό Γρίαζδανη δυτικά με το χωριό Λεσινίτσα ,το Γιαννιτσάτη, την Τσερκοβίτσα και νότιο δυτικά με  τον Άγιο Ανδρέα .
Το χωριό διοικητικά μετά την πρόσφατη διοικητική μεταρρύθμιση ανήκει στο Δήμο Φοινικαίων ,πρώην επαρχία Ριζών Θεολόγου Δίβρης.
Πριν φθάσουμε στο χωριό συναντούμε το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου Θεολόγου υπολογίζεται ότι χτίστηκε  πριν το 1200 , προχωρώντας την ανηφόρα του Αϊ Μαρτίνι ,δεξιά μας βλέπουμε το αρχαίο κάστρο Ελίκρανον να στέκεται καμαρωτά στην κορυφή του λόφου και μοιάζει σαν πυραμίδα .
Στο κέντρο του χωριού υπάρχει η εκκλησία Κοίμησεως Θεοτόκου βυζαντινής  περιόδου το έτος κατασκευής δεν το γνωρίζουμε ,μια επιγραφή στο ναό αναφέρει το 1749 ,οι μαρτυρίες όμως των κατοίκων λένε ότι χτίστηκε πολύ πριν την άλωση της πόλης.

Στον περίβολο της εκκλησίας από την δυτική πλευρά του ναού υπάρχουν ακόμα ερείπια αρχαίου ιερού πάνω στα οποία χτίστηκε ο ναός.
Λίγα μέτρα από την εκκλησία υπάρχει το πηγάδι της Μαργάρος με το γέρο πλάτανο κάνοντας της ζεστές μέρες του καλοκαιριού πραγματική όαση, όταν κάθεσαι κάτω από την σκιά που χαρίζουν απλόχερα τα κλωνάρια του.
Αφήνουμε πίσω το κέντρο του χωριού και συνεχίζουμε το δρόμο  προς την πανωμεριά, υπάρχει ένα πανέμορφο μικρό εκκλησάκι οι Ταξιάρχες το είχαν κατεδαφίσει την περίοδο του καθεστώτος και τα τελευταία χρόνια οι γείτονες του το ξανά έχτισαν όλο με πέτρα. 
Φθάνοντας στη πανωμεριά συναντούμε το πηγάδι τον Γλύκερα που τροφοδοτεί τους πανωμερίτες με άφθονο παγωμένο νερό μάλιστα από το Γλύκερα πότιζαν τους κήπους οι περισσότερες οικογένειες του χωριού.
Αν κάποιος θέλει να γνωρίσει την Μάλτσιανη αξίζει τον κόπο να επισκεφτεί το αρχαίο κάστρο Ελίκρανον στον Αελιά ,περίπου μια ώρα περπάτημα να θαυμάσει από κοντά τα αρχαία τοίχοι, το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία τα πλακόστρωτα του κάστρου και τους αρχαίους τάφους.
Επόμενος προορισμός ο Άγιος Νικόλαος στους Βουρλάτες ,δίπλα από το εκκλησάκι το αρχαίο ιερό τα τοίχοι διακρίνονται καθαρά λίγο πιο κάτω υπήρχαν και άλλα αρχαία τοίχοι ....ο χρόνος τα έκρυψε περιμένοντας τους αρχαιολόγους και ιστορικούς να τα ανακαλύψουν ίσως και  την χαμένη πόλη της Ηπείρου Ελίκρανον,
μια από της πολλές που κατέστρεψαν οι Ρωμαίοι στην Ήπειρο.
Πολλά τα σημεία που μπορεί να επισκεφτεί κανείς στη Μάλτσιανη, όπως στην Πλασιά, στον Κατωκάμπο ,Ζιμόρι στο Κεφαλόβρυσο που μαρτυρούν την ιστορία του τόπου, πρέπει οι ίδιοι κάτοικοι να ενδιαφερθούν να τα αναδείξουν.

Πραγματική ιστορία, το τραγούδι της Νάσιοβας.

 

Πραγματική ιστορία, το τραγούδι της Νάσιοβας.



Η ευαισθησία για την παράδοση τα ήθη και έθιμα ,οφείλετε σε ένα μεγάλο βαθμό στης πολιτικές και κοινωνικό γεωγραφικές συνθήκες ,κάτω από της οποίες έζησαν οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου και βιώνουν ακόμη σήμερα.
Βλέποντας με αγάπη και  στοργή τον δικό τους πολιτιστικό θησαυρό , διατηρώντας τον σαν κόρη οφθαλμού,λόγο μεγάλων δυσκολιών που αντιμετώπισε ο εκεί ελληνισμός ειδικότερα μετά της αρχές του δεκάτου ενάτου αιώνα που τον ξέκοψαν από την  μητέρα Ελλάδα.
Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ,που το καθεστώς επέβαλε, ξεστράτισε από την φυσική εξέλιξη του , το δημοτικό τραγούδι παραποιήθηκε με βάναυσο τρόπο και περιθωριοποιήθηκαν πάρα πολλά δημοτικά τραγούδια ,με το πρόσχημα ότι δήθεν ήταν οπισθοδρομικά ειδικά τα τελετουργικά και θρησκευτικά τραγούδια.
Ο λαός όμως διαφύλαξε τα τραγούδια του, κρατώντας τα γερά στην μνήμη του, στο διάβα των δοκιμασιών και δυσκολιών που αντιμετώπισε και συνεχίζει να αντιμετωπίζει ακόμη σήμερα.
Όσα και να είναι τα  απαγορευμένα τραγούδια αυτά ,ο λαός κατάφερε να τα διασώσει ,έτσι να επιζήσει το δημοτικό τραγούδι μέσα στης καρδιές των Βορειοηπειρωτών και να συνεχίζει ακόμη σήμερα.
Το παρακάτω είναι από τα λησμονημένα τραγούδια εκείνης της εποχής,όπως μας το περιγράφει ο καθηγητής Λαογραφίας Γιώργος Παναγίωτου στο βιβλίο του «Δεν είμαστε και εμείς Ρωμαίοι»σελ.203 

Μια  πραγματική ιστορία που εξελίχθηκε στο χωριό Μάλτσιανη .

Απόσπασμα από το βιβλίο.

« Η πληροφοριοδότριά μου,η ογδοντάχρονη Αναστασία Τζώρου από την Μάλτσιανη μιλούσε με ιδιαίτερο σεβασμό και περηφάνια για το κύριο πρόσωπο και την υπόθεση του παρακάτω τραγουδιού :
«Δεν το θυμάμαι το όνομα της Νάσιοβας,θαρρώ ‘πο τους Τσικάτες ήτανε .Οι παλιοί μας ήλεγαν οτ’ ήταν αντρογύναικα,κατουρούσε ορθή….Και πάει μια μέρα βότανο πέρα στο Κατωκάμπο. Πέρασ’ ένας τούρκος καβάλα στ’ άλογο. Εδώ στα χωριά μας δεν παρασύχναζαν οι Τούρκοι -βουνά,κλεφτουριές …..Τυχερό της.Την είδε ,τη λιμπεύτηκε,γιατί ήταν κι όμορφη ,και πάει να την αντροπιάσει.
Τι να ‘καν’ η γυναίκα;  
Μακριά από το χωριό ήτανε,μαναχή της ήτανε,τροΰρω ψυχή.
Έκανε πως της άρεσε και αυτηνής.
Και εκεί που έκανε πως τον χαϊδευε,τον έπιασε σφιχτά ‘πο’ τ’ αχαμνά ,με σχωρείτε και κόκκαλο…..
Πότε γίγκ’ αυτό; 
Ποιος το ξέρει;
Παλιά χρόνια.
Για,πάρ’ το με την γνώμη σου: εγώ το ‘κουγα ‘πο τη μαλέκω μου ,και κείνη ‘πο την μαλέκω της ,και βάλε.
Διακόσια χρόνια,περσότερα,ποιος ξέρει;
Γιατί το χωριό μας είναι παλιό ,’πο το καιρό της Μονοβύζας .
Ωχού ,πόσα είδαν τούτα τα βουνά!
Αλλ’ ο Τούρκος είναι άλλο πράγμα…..»

Τα λόγια της μαλέκω Τάσιως (συνήθως έτσι την φώναζαν στο χωριό) δεν έχουν ανάγκη σχολιασμού.
Εκείνο όμως που θα πρέπει να επισημανθεί είναι ότι το τραγούδι μας αποτελεί παράδειγμα της βαρβαρότητας της τουρκικής δουλείας και της πατροπαράδοτης συνεχούς αντίστασης εναντίον της.

Φόνος ανήθικου Τούρκου

Εροδίσ’ η ανατολή κι ανάριωσαν τ’ αστέρια,
βήκαν τα γίδια για βοσκή κι η πέρδικες παιγνίδι ,
εκίνησε κι η Νάσιοβα να πα να βοτανίσει.
– Που πας ,νυφούλα,μαναχή μακριά ‘πο το χωριό σου; 
Δε σκιάζεσαι ‘κλέφτηδες, δε σκιάζεσαι ‘πο’. Τούρκους ; 
– Έχω δρεπάνι στην ποδιά,τσεκούρι στο ζωνάρι.
Κι ο σουβαρής εδιάβαινε με τ’ άλογο καβάλα,
είδε μαντίλι πόλαμπε,μανίκι που να αστράφτει,παραστρατάει τ’ άλογο,στη Νάσιοβα πηγαίνει:
-Κόρη μ’ ,εσύ ‘σαι μαναχή,να  ‘ρθω κι εγώ κοντά σου!
-Σαν έρθεις,καλώς όρισες και καλώς να κοπιάσεις! 
Βρωμότουρκε, είναι δύσκολο της πέρδικας κυνήγι…
Αφ’κες τα κοκαλάκια σου εδώ σε ξένο τόπο .

Μάλτσιανη ,1952



Βιβλιογραφία 

Δεν είμαστε και εμείς Ρωμιοί.....

Γιώργος Παναγιώτου 

Το τραγουδι της Νασιοβας .

Η ευαισθησία για την παράδοση τα ήθη και έθιμα ,οφείλετε σε ένα μεγάλο βαθμό στης πολιτικές και κοινωνικό γεωγραφικές συνθήκες ,κάτω από της οποίες έζησαν οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου και βιώνουν ακόμη σήμερα.
Βλέποντας με αγάπη και  στοργή τον δικό τους πολιτιστικό θησαυρό , διατηρώντας τον σαν κόρη οφθαλμού,λόγο μεγάλων δυσκολιών που αντιμετώπισε ο εκεί ελληνισμός ειδικότερα μετά της αρχές του δεκάτου ενάτου αιώνα που τον ξέκοψαν από την  μητέρα Ελλάδα.
Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ,που το καθεστώς επέβαλε, ξεστράτισε από την φυσική εξέλιξη του , το δημοτικό τραγούδι παραποιήθηκε με βάναυσο τρόπο και περιθωριοποιήθηκαν πάρα πολλά δημοτικά τραγούδια ,με το πρόσχημα ότι δήθεν ήταν οπισθοδρομικά ειδικά τα τελετουργικά και θρησκευτικά τραγούδια.
Ο λαός όμως διαφύλαξε τα τραγούδια του κρατώντας τα γερά στην μνήμη του,στο διάβα των δοκιμασιών και δυσκολιών που αντιμετώπισε και συνεχίζει να αντιμετωπίζει ακόμη σήμερα.
Όσα και να είναι τα  απαγορευμένα τραγούδια αυτά ,ο λαός κατάφερε να τα διασώσει ,έτσι να επιζήσει το δημοτικό τραγούδι μέσα στης καρδιές των Βορειοηπειρωτών και να συνεχίζει ακόμη σήμερα.
Το παρακάτω είναι από τα λησμονημένα τραγούδια εκείνης της εποχής,όπως μας το περιγράφει ο καθηγητής Λαογραφίας Γιώργος Παναγίωτου στο βιβλίο του "Δεν είμαστε και εμείς Ρωμαίοι"σελ.203 
Μια  πραγματική ιστορία που εξελίχθηκε στο χωριό Μάλτσιανη .
Απόσπασμα από το βιβλίο.
« Η πληροφοριοδότριά μου,η ογδοντάχρονη Αναστασία Τζώρου από την Μάλτσιανη μιλούσε με ιδιαίτερο σεβασμό και περηφάνια για το κύριο πρόσωπο και την υπόθεση του παρακάτω τραγουδιού :
"Δεν το θυμάμαι το όνομα της Νάσιοβας,θαρρώ 'πο τους Τσικάτες ήτανε .Οι παλιοί μας ήλεγαν οτ' ήταν αντρογύναικα,κατουρούσε ορθή....Και πάει μια μέρα βότανο πέρα στο Κατωκάμπο. Πέρασ' ένας τούρκος καβάλα στ' άλογο. Εδώ στα χωριά μας δεν παρασύχναζαν οι Τούρκοι -βουνά,κλεφτουριές .....Τυχερό της.Την είδε ,τη λιμπεύτηκε,γιατί ήταν κι όμορφη ,και πάει να την αντροπιάσει.
Τι να 'καν' η γυναίκα;  
Μακριά από το χωριό ήτανε,μαναχή της ήτανε,τροΰρω ψυχή.
Έκανε πως της άρεσε και αυτηνής.
Και εκεί που έκανε πως τον χαϊδευε,τον έπιασε σφιχτά 'πο' τ' αχαμνά ,με σχωρείτε και κόκκαλο.....
Πότε γίγκ' αυτό; 
Ποιος το ξέρει;
Παλιά χρόνια.
Για,πάρ' το με την γνώμη σου: εγώ το 'κουγα 'πο τη μαλέκω μου ,και κείνη 'πο την μαλέκω της ,και βάλε.
Διακόσια χρόνια,περσότερα,ποιος ξέρει;
Γιατί το χωριό μας είναι παλιό ,'πο το καιρό της Μονοβύζας .
Ωχού ,πόσα είδαν τούτα τα βουνά!
Αλλ' ο Τούρκος είναι άλλο πράγμα.....»
Τα λόγια της μαλέκω Τάσιως (συνήθως έτσι την φώναζαν στο χωριό) δεν έχουν ανάγκη σχολιασμού.
Εκείνο όμως που θα πρέπει να επισημανθεί είναι ότι το τραγούδι μας αποτελεί παράδειγμα της βαρβαρότητας της τουρκικής δουλείας και της πατροπαράδοτης συνεχούς αντίστασης εναντίον της.

Φόνος ανήθικου Τούρκου

Εροδίσ' η ανατολή κι ανάριωσαν τ' αστέρια,
βήκαν τα γίδια για βοσκή κι η πέρδικες παιγνίδι ,
εκίνησε κι η Νάσιοβα να πα να βοτανίσει.
- Που πας ,νυφούλα,μαναχή μακριά 'πο το χωριό σου; 
Δε σκιάζεσαι 'κλέφτηδες, δε σκιάζεσαι 'πο'. Τούρκους ; 
- Έχω δρεπάνι στην ποδιά,τσεκούρι στο ζωνάρι.
Κι ο σουβαρής εδιάβαινε με τ' άλογο καβάλα,
είδε μαντίλι πόλαμπε,μανίκι που να αστράφτει,παραστρατάει τ' άλογο,στη Νάσιοβα πηγαίνει:
-Κόρη μ' ,εσύ 'σαι μαναχή,να  'ρθω κι εγώ κοντά σου!
-Σαν έρθεις,καλώς όρισες και καλώς να κοπιάσεις! 
Βρωμότουρκε, είναι δύσκολο της πέρδικας κυνήγι...
Αφ'κες τα κοκαλάκια σου εδώ σε ξένο τόπο .

Μάλτσιανη ,1952

Από .ΡΜ

Η ιστορική συνέχεια της Μάλτσιανης από τους Μολοσσούς, Θεσπρωτούς και το Μαγκανάρη.

  Η Ήπειρος αποτελεί γη πλούσια σε μνήμες και ιστορίες που διαπερνούν τους αιώνες, χαράσσοντας μια διαρκή πολιτισμική και ιστορική ταυτότητα...